Muziek raakt
Dat pianospelen en die muziek komen bij mij niet uit de lucht vallen. Natuurlijk niet. Mijn hele familie zong, speelde viool of blies mee in een harmonieorkest. Zo was mijn moeder organiste in de kerk en speelde ze thuis vrolijke liedjes op de piano. Nee, dit artikel gaat niet over mijn moeder, of, erger nog, over mijn hele familie. Maar wel dit. Ze werd heel oud. En ze dementeerde. Maar het pianospelen bleef. Het werd er niet mooier op, met veel volume en ze zong er ook bij… Maar wat zo mooi was, was dat haar liedjes steeds ouder werden, tot ze liedjes speelde uit haar kindertijd, die wij niet kenden, maar die moeiteloos uit haar handen kwamen. En die haar heel blij maakten. Onze geheugendoos, die soms zo hermetisch gesloten lijkt, kan worden geopend met muziek. En tegelijk met die muziek komen andere beelden en gebeurtenissen terug. Glashelder. Het mens-zijn stelt je herhaaldelijk voor verrassingen. Mooie en minder mooie. Pijnlijke ook. Van al die verrassingen wil ik toch graag naar voren brengen dat muziek er wel een hele mooie is, en een hele bijzondere. Vanuit de schoonheid en plezier die het ons uit de aard der zaak kan brengen, maar ook vanuit de kluwen die wij als mens zijn, en het effect van muziek op die kluwen. Wij zijn ons brein, ons geheugen, wij zijn onze geschiedenis, ons lichaam, ons gevoel. Wij zijn onze trauma’s, wij zijn liefde. Wij zijn verdriet. We zijn, soms, ziek. We zijn onze psyche. We zijn burn out. We zijn energie. Muziek raakt ons. Het raakt ons zo dat het die energie weer kan laten stromen, weer in beweging kan brengen. Doordat het precies net raakt waar jij dat op dat moment nodig hebt. Een melodie, een tekst. Doordat het de mogelijkheid geeft uit te drukken wat jij op dat moment voelt. Hoe mooi of pijnlijk die gevoelens soms ook mogen zijn. Achter je piano, met je viool, in je eentje, of omdat je meezingt in een koor, of met Bruce Springsteen en het hele stadion. Muziek kan je ergens doorheen helpen, zoals mijn neef schrijft: ‘5 jaar geleden werd ik door dit lied gered. Mijn vader was overleden, ik had ontslag genomen van mijn werk, en ik was alleen. Toen heb ik een speellijst gemaakt: songs van onder meer Take That, Robin Thicke. Nu ben ik hier en ik voel me geliefd.’ Ja, muziek biedt troost. Het kan als een warme hand zijn waar je hart in kan schuilen. Het haalt je weg uit het hier en nu en brengt je naar een andere plaats en andere tijd. Ook naar plaatsen die pijn doen, maar veel vaker naar prachtige, weldadige momenten in jouw geschiedenis. Zoals ook vaste rituelen met vaste liederen ons de rust schenken en de gloed van een mooie kerst van vroeger. Dan verbindt, verbroedert ‘Stille Nacht’ ons met anderen, met mensen in andere delen van de wereld, mensen en gebeurtenissen uit vroegere tijden. Muziek raakt. Zoals Jordi Savall* zegt: “Vaak is het zo dat hoe erger mensen lijden in de geschiedenis, hoe belangrijker de muziek wordt. Muziek is één van de beste medicijnen. Muziek kan de ziel én het lichaam helpen. Als je kunt zingen, of iets moois kunt spelen, zal dat helpen om jouw harmonie te herstellen.” Dus: van welke muziek je ook houdt, luister, dans en zing. Laat het je raken. Alleen. Of samen met anderen. *Jordi Savall is een Spaanse musicus.